Τελικά, πόσο χρυσό έχουμε;

Η εκμετάλλευση χρυσού-αργύρου της Β. Ελλάδας μπορεί να καταστήσει τη χώρα μας πρώτη παραγωγό χώρα στην Ε.Ε.

Ο Χρήστος Καβαλόπουλος, γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, μιλά για τον ελληνικό χρυσό, την παραγωγή του, την προοπτική και την ιστορία του και φτιάχνει τον παγκόσμιο χάρτη των μεταλλείων.

Υπάρχουν αποθέματα χρυσού τέτοιου μεγέθους που να έχουν

σημαντική οικονομική σημασία για την Ελλάδα και να μας επιτρέπουν να κάνουμε αναπτυξιακούς σχεδιασμούς; Τι παραγωγή μπορούμε να αναμένουμε σε πλήρη ανάπτυξη και με τι οφέλη προς την ελληνική κοινωνία;

- Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της ΕΕ που διαθέτει σημαντικό ορυκτό πλούτο, τόσο σε ποιότητα, όσο και σε ποσότητα και ποικιλία ορυκτών και μεταλλευμάτων, µε μεγάλο βιομηχανικό ενδιαφέρον και ποικιλία εφαρμογών. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις ανάγκες σε Ορυκτές Πρώτες Ύλες της ευρωπαϊκής, αλλά και της διεθνούς κοινότητας, προσφέρει συγκριτικά πλεονεκτήματα για την οικονομία της χώρας.

Ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος αποτελεί σημαντικό τομέα της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας µας (συμμετοχή 3-5% στο ΑΕΠ αν συμπεριληφθεί και ο συσχετιζόμενος μεταποιητικός τομέας) ο οποίος τροφοδοτεί µε πρώτες ύλες µια σειρά άλλων επίσης σημαντικών κλάδων όπως η παραγωγή ενέργειας, η τσιμεντοβιομηχανία, η οικοδομική/κατασκευαστική βιομηχανία, η βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων (αλουµινίου, νικελίου, κ.λπ.), η βιομηχανία ανοξείδωτου χάλυβα κ.ά.

Πρέπει να τονιστεί ότι η χώρα μας είναι σημαντική παραγωγός βασικών μετάλλων, αλλά και βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων πολλά από τα οποία σε μέγεθος αποθεμάτων, παραγωγών, ποιότητας, όπως και σε ευρύτητα χρήσης κατέχουν υψηλότατη θέση στην παγκόσμια κατάταξη και στις διεθνείς αγορές.

Επίσης, η χώρα μας διαθέτει μεγάλης οικονομικής σημασίας κοιτάσματα μεικτών θειούχων (μολύβδου, ψευδαργύρου, χαλκού κ.ά. που παράγουν άργυρο και χρυσό) αλλά και κοιτάσματα πορφυρητικού τύπου με επιθερμικό χρυσό, σε πολλές περιοχές της Β. Ελλάδος (Χαλκιδική, ΄Εβρο, Ροδόπη, Κιλκίς) που αποτελούν ουσιαστική προοπτική για το μεταλλευτικό κλάδο.

Η αξία των περιεχομένων μετάλλων στα βεβαιωμένα πολυμεταλλικά αποθέματα όπως και του χρυσού και αργύρου στη Β. Ελλάδα υπερβαίνει τα 20 δισ. ευρώ. Οι εκτιμώμενες ποσότητες χρυσού ανέρχονται σε 8,5 εκ. ουγγιές και οι αντίστοιχες αργύρου σε 65 εκ. ουγγιές.

Η εκμετάλλευση μόνο των βέβαιων αποθεμάτων χρυσού-αργύρου της Β. Ελλάδας μπορεί να καταστήσει τη χώρα μας πρώτη παραγωγό χώρα στην Ε.Ε. σε πολύτιμα μέταλλα».

Συγκεκριμένα έχουμε:

Α. Μεταλλευτικό Κέντρο Κασσάνδρας

1 Πορφυρητικό κοίτασμα Χαλκού-Χρυσού στις Σκουριές
Το κοίτασμα περιέχει 3.590.000 ουγγιές χρυσού, 378.000 τον. χαλκού. Με ανάκτηση 85% και με τρέχουσες τιμές μετάλλων η συνολική παραγόμενη αξία θα ανέλθει στο σύνολο διάρκειας του έργου, σε 8 δισ. ευρώ.

2. Πολυμεταλλικό κοίτασμα μικτών θειούχων Ολυμπιάδος
Υπάρχουν ανεκμετάλλευτα απολήψιμα ανακτήσιμα αποθέματα που ανέρχονται σε 3,8 εκ. ουγγιές χρυσού, 57,7 εκ, ουγγιές αργύρου, 600.000 τον. μολύβδου, 800.000 τον. ψευδαργύρου. Ακόμη στις παλιές αποθέσεις από παλαιότερες εκμεταλλεύσεις υπάρχουν 270.00 ουγγιές χρυσού και 1,1, εκ. ουγγιές αργύρου.
Η συνολική εκτιμώμενη αξία παραγόμενων μετάλλων (με βάση σημερινές τιμές) ανέρχεται σε 8,2 δισ. ευρώ.

3. Πολυμεταλλικό κοίτασμα μικτών θειούχων Μαύρων Πετρών - Στρατώνι
Υπάρχουν ανεκμετάλλευτα απολήψιμα ανακτήσιμα αποθέματα που ανέρχονται σε 10 εκ. ουγγιές αργύρου, 110.000 τον. μολύβδου και 151.000 τον. ψευδαργύρου συνολικής εκτιμώμενης αξίας 2,1 δισ. ευρώ.
Στο σύνολο των μεταλλείων Κασσάνδρας Χαλκιδικής θα παραχθούν αξίες 18,3 δισ. ευρώ. Σε πλήρη ανάπτυξη θα απασχολούνται άμεσα 1.200 εργαζόμενοι και έμμεσα άλλοι 5.000. Οι συνολικές επενδύσεις θα υπερβούν το 1 δισ. ευρώ.

Β. Εκμετάλλευση πορφυρητικού κοιτάσματος Περάματας Θράκης

Το κοίτασμα έχει μεταλλευτικά αποθέματα 9.318.000 τον. Από αυτά θα αποληφθούν 966.000 ουγγιές χρυσού και 3 εκ. ουγγιές αργύρου συνολικής αξίας 660 εκ. ευρώ. Θα απαιτηθούν επενδύσεις σε βάθος 10ετίας που θα υπερβαίνουν τα 300 εκ. ευρώ. θα αναπτυχθούν 200 άμεσες θέσεις εργασίας και 800 έμμεσες. Το έργο είναι σε φάση αδειοδότησης.

Γ. Εκμετάλλευση κοιτάσματος Σαπών Ροδόπης

Στο κοίτασμα αυτό θα παραχθούν συνολικά με τη μορφή συμπυκνωμάτων 510.000 ουγγιές χρυσού, 250.000 ουγγιές αργύρου και 3.000 τον. χαλκού συνολικής αξίας 350 εκ. ευρώ. Θα αναπτυχθούν 50 άμεσες θέσεις εργασίας και 200 έμμεσες. Το έργο είναι σε φάση αδειοδότησης.

Όλα όσα προαναφέρθηκαν βασίζονται σε βεβαιωμένα αποθέματα χωρίς να συνυπολογιστούν εκτιμήσεις πιθανών αποθεμάτων από νέα γεωτρητική έρευνα και από πιθανές επεκτάσεις των ήδη υπαρχόντων κοιτασμάτων. Επίσης δεν συνυπολογίζονται τα βέβαια και πιθανά αποθέματα του κοιτάσματος στο Κιλκίς το οποίο χρήζει περαιτέρω έρευνας.

Το σύνολο της εκμετάλλευσης των πολυμεταλλικών κοιτασμάτων που προαναφέρθηκαν μπορεί να παράξει αξία, όπως ειπώθηκε που θα υπερβαίνει τα 20 δισ. σε βάθος 30ετίας.

Από αυτά το 40% (8 δισ. ευρώ) θα επιστρέψει στην ελληνική κοινωνία με τη μορφή φόρων, τελών, μισθών απασχολούμενων, αμοιβών εργολάβων-προμηθευτών-εξωτερικών συνεργατών, φόρων μισθωτών, ασφαλιστικών εισφορών, φόρων παροχής υπηρεσιών, φόρων έμμεσου επαγγελματισμού υποστήριξης των έργων και των απασχολούμενων κ.λπ.

Στα προαναφερόμενα οφέλη πρέπει να συνυπολογιστεί ότι θα δημιουργηθεί αύξηση εξαγωγών της χώρας κατά 1 δισ. δολάρια ανά έτος και θα υπάρξει αύξηση ρευστότητας στη Β. Ελλάδα κατά 800.000 ευρώ ανά ημέρα. Επίσης αυξάνει, εκτός των άλλων η γεωπολιτική σημασία της χώρας όταν σε πλήρη ανάπτυξη θα μπορεί να παράγει 500.000 ουγγιές χρυσού τον χρόνο όταν σήμερα η Φινλανδία παράγει 220.000 ουγγιές.

Ποιες είναι οι πραγματικές επιπτώσεις της εξόρυξης χρυσού στο περιβάλλον;

- Η εξορυκτική δραστηριότητα γενικά έχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το πλεονέκτημά της είναι ότι το αποτύπωμα αυτό είναι μη καταστρεπτικό και αναστρέψιμο. Όλες οι διαδικασίες και οι μέθοδοι παραγωγής που εγκρίθηκαν ή που προτείνονται στα κοιτάσματα προς αδειοδότησης είναι καλύτερες και από τις προτεινόμενες «βέλτιστες πρακτικές» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τέτοιου είδους εργασίες, με αυστηρότερους όρους και προδιαγραφές.
Η όλη δραστηριότητα θα έχει ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα λόγω της περιορισμένης κλίμακας επιφανειακών έργων (τα περισσότερα έργα αναπτύσσονται υπόγεια) το οποίο θα αποκατασταθεί πλήρως ενώ οι εκλύσεις αερίων ρύπων ή η παραγωγή στερεών αποβλήτων θα είναι πολύ μικρότερη από άλλου τύπου βιομηχανίες και φυσικά τα στερεά απόβλητα και τα μεταλλευτικά υπολείμματα είναι σχεδόν ανενεργά ή καθίστανται ανενεργά μέσω των μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας που προβλέπονται.
Τα τρία ώριμα project παραγωγής χρυσού στη χώρα μας (Κασσάνδρα, Πέραμα, Σάπες) έχουν περιβαλλοντικό σχεδιασμό απολύτως συντεταγμένο και εν πολλοίς αυστηρότερο της κείμενης ευρωπαϊκής και ελληνικής νομοθεσίας. Ο σχεδιασμός αυτός που θα δοκιμαστεί και θα κριθεί στη πράξη και στα πρακτικά του αποτελέσματα βήμα-βήμα, βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές: α. ότι είναι περιβαλλοντικά βέλτιστο είναι και οικονομικά βέλτιστο, β. εφαρμογή της παράλληλης αποκατάστασης που σημαίνει κάθε τμήμα της παρέμβασης αποκαθίσταται σταδιακά και με το πέρας των εργασιών η αποκατάσταση είναι πλήρης, γ. εφαρμογή της αρχής της μικρότερης δυνατής κατάληψης επιφάνειας για έργα.

Ποια είναι η φυσιογνωμία του χρυσού στην Ελλάδα;

- Στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ αυτοφυή χρυσό. Αυτός βρίσκεται μέσα σε συμπλέγματα πολυμεταλλικών ορυκτών, ως επί το πλείστον μικτών μεταλλικών θειούχων ενώσεων, αποτέλεσμα μαγματικής παραγέννεσης. Μάγμα είναι το ρευστό υλικό του μανδύα της γης το οποίο περιέχει έντονες συγκεντρώσεις μετάλλων. Το μάγμα μέσα από διάφορες διόδους ανήλθε προς τα πετρώματα του φλοιού της γης, αναμειγνυόμενο με αυτά και αποθέτοντας σε διάφορους χώρους συγκεντρώσεις πολυμεταλλικών ενώσεων οι οποίες περιείχαν και μικροποσότητες χρυσού. Η ανακρυστάλλωση των υλικών της μαγματικής αυτής εισροής έδωσε ποικιλία μεταλλικών ορυκτών που συναντάμε στη χώρα μας (στη Β. Ελλάδα, στο Λαύριο, σε νησιά του Αιγαίου), σε υπέροχες κρυσταλλικές δομές, χαρακτηριστικό δείγμα των οποίων αποτελεί ο γαληνίτης, ο σφαλερίτης, ο σιδηροπυρίτης, ο χαλκοπυρίτης, κ.ά.

Τα πολυμεταλλικά αυτά κοιτάσματα ανάλογα με την περιοχή, τα πετρώματα που συνάντησε το μάγμα ανεβαίνοντας προς την επιφάνεια και την αρχική του σύνθεση, περιέχουν συνδυασμούς μεταλλικών θειούχων ενώσεων όπως μολύβδου, χαλκού, ψευδαργύρου, σιδήρου, κασσίτερου, αργύρου όπου εντός αυτών εγκλείονται μικροποσότητες χρυσού σε υπομικροσκοπική μορφή ή περιέχουν πορφυρήτες που στη δομή τους συμπεριλαμβάνουν κατά κύριο λόγο πυριτικά ορυκτά, ενώσεις χαλκού και αργύρου και χρυσό σε ελεύθερη στοιχειακή μορφή. Οι περιεκτικότητες σε χρυσό των πορφυρικών κοιτασμάτων είναι συνήθως αρκετά μεγαλύτερες των κοιτασμάτων με τα μικτά μεταλλικά θειούχα.

Πότε ξεκινά η ιστορία της εκμετάλλευσης χρυσού και αργύρου;

- Τα μεγαλύτερα μεταλλευτικά κέντρα εκμετάλλευσης χρυσού και αργύρου και μάλιστα σε παγκόσμια κλίμακα λειτουργούσαν κατά την αρχαιότητα στη Θάσο, στην περιοχή της βορειοανατολικής Καβάλας, στη Χαλκιδική και πλησίον του Εχεδώρου ποταμού (περιοχή Φιλιππιάδας). Επίσης ένα από τα μεγαλύτερα μεταλλευτικά κέντρα παραγωγής αργύρου στην ιστορία της ανθρωπότητας αποτέλεσε το Λαύριο με παράλληλη μεγάλη μεταλλική παραγωγή μολύβδου.
Είναι γνωστό ότι η ισχύς και η ανάπτυξη της Αθήνας του Περικλέους βασίστηκε στην παραγωγή αργύρου του Λαυρίου και η ισχύς της μακεδονικής δυναστείας Φιλίππου-Αλεξάνδρου στην παραγωγή χρυσού από τα μεταλλεία της Β. Ελλάδας.

Σ΄ ό,τι αφορά τη Β. Ελλάδα, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, τα μεταλλεία Θάσου, Παγγαίου και Χαλκιδικής για την παραγωγή χρυσού λειτουργούσαν από το 1200-1300 π.χ., ωστόσο υπάρχουν αναφορές και ευρήματα ανασκαφών που αποδεικνύουν ότι χρυσός παράγεται στην ανατολική πλευρά της Θάσου ήδη από το 2300 π.χ.

Σύμφωνα με αναφορές του Ησίοδου και του Ομήρου, τα έσοδα από την εκμετάλλευση χρυσού στη Θάσο έφταναν στο αστρονομικό για την εποχή ποσό των 200-300 ταλάντων (1 τάλαντο ισοδυναμεί 26,2 kgr σε αντίστοιχο άργυρο) ανά έτος ενώ η αντίστοιχη ετήσια παραγωγή χρυσού έφτανε σε 400 κιλά περίπου.

Στην εποχή του Ηροδότου παράλληλα με τα μεταλλεία χρυσού της Θάσου αναπτύσσονται και τα μεταλλεία της «Σκαπτής ΄Υλης» στην περιοχή κατά άλλους του Παγγαίου, κατ΄ άλλους της βορειοανατολικής Καβάλας. Συνολικά και από τα δύο μεταλλευτικά κέντρα παράγεται χρυσός αξίας 300-400 ταλάντων ετησίως.

Ως γνωστόν στη συνέχεια αναπτύσσονται κατά κύριο λόγο οι εκμεταλλεύσεις χρυσού στο Παγγαίο και στη Χαλκιδική με αξία ετήσιας παραγωγής που υπερέβαινε τα 500 τάλαντα.

Τα μεταλλεία εκμετάλλευσης κύρια του χρυσού στη Β. Ελλάδα λειτούργησαν για περισσότερο από 1.000 χρόνια φτάνοντας ως τις ημέρες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι χρησιμοποιούνταν διάφορες τεχνικές εξόρυξης, επιφανειακές και υπόγειες. Οι εξορυκτικές δραστηριότητες ήταν ιδιαίτερα επίπονες όπου η διάνοιξη επιφανειακών και υπόγειων έργων γινόταν με καλέμι και σφυρί και η διακίνηση όλων των εξορυσσόμενων μαζών χειρωνακτικά και με τη βοήθεια υποζυγίων. Για το μεγάλο μεταλλευτικό κέντρο του Λαυρίου, κέντρο παραγωγής αργύρου, υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία που αναδεικνύει τις πολύ μεγάλες τεχνικές ικανότητες των αρχαίων Αθηναίων.

Υπάρχουν μεταλλεία χρυσού και αλλού, σε ποιες περιοχές, με τι παραγωγή; Ποια είναι τα παγκόσμια αποθέματα και η παγκόσμια παραγωγή χρυσού;

- Σήμερα λειτουργούν σ΄ όλο τον κόσμο 980 μεταλλεία χρυσού κυριότερα των οποίων βρίσκονται σε χώρες της Αφρικής (π.χ. Ν. Αφρική, Γκάνα) στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στη Ρωσία, στην Αυστραλία στο Περού, στην Ινδονησία και ιδιαίτερα στην Κίνα η οποία εμφανίζει σημαντικά αναπτυγμένη παραγωγή τα τελευταία χρόνια, στο Ουζμπεκιστάν και στη Βραζιλία.

Δευτερεύουσας σημασίας με βάση την παγκόσμια κατάταξη είναι η ευρωπαϊκή παραγωγή όπου ξεχωρίζουν η Σουηδία, η Φινλανδία και η Τουρκία και έπονται η Ισπανία και η Πορτογαλία στις εκτεταμένες ζώνες μεικτών θειούχων που διαθέτουν, όπως και η Ιρλανδία.

Κατά την εκτίμηση του ΙΓΜΕΜ τα παγκόσμια αποθέματα χρυσού (σημερινά δεδομένα) υπερβαίνουν τους 100.000 τον. ενώ η ετήσια παγκόσμια παραγωγή χρυσού τα τελευταία κυμαίνεται μεταξύ 2.500 και 2.700 τον.

Η κατανάλωση του εξορυσσόμενου παγκόσμια χρυσού χρησιμοποιείται κατά 45% σε κοσμήματα, κατά 40% σε επενδυτικά αποθέματα και κατά 15% σε βιομηχανικές εφαρμογές.

Ο ευρωπαϊκός χρυσός είναι κρίσιμης σημασίας για τη βιομηχανική παραγωγή της Ε.Ε. και ιδιαίτερα για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής παραγωγής χρυσού θα μειώσει τις εξαρτήσεις από εισαγωγές πολύ μεγάλης οικονομικής αξίας και θα περιορίσει το ρίσκο στην ομαλή τροφοδοσία της ευρωπαϊκής αγοράς.

Σε επίπεδο Ε.Ε. όπως αναφέρθηκε η μεγαλύτερη παραγωγή χρυσού πραγματοποιείται στη Σουηδία και τη Φινλανδία με 10 μεταλλεία χρυσού σε λειτουργία. Το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό μεταλλείο χρυσού βρίσκεται στην Κίτιλα της Φιλανδικής Λαπωνίας με εκτιμώμενα αποθέματα που ξεπερνούν τα 3 εκατ. ουγκιές χρυσού (περιεκτικότητα 5gr/τον. μεταλλεύματος) και ετήσια παραγωγή 150.000 ουγκιές. Η ανάκτηση του χρυσού γίνεται σε συνδυασμό εκχύλισης και κυάνωσης του εκχυλίσματος.

Πολύ σημαντικό μεταλλευτικό κέντρο αποτελεί και το μεταλλείο χρυσοφόρου χαλκοπυρίτη στο Aitik της Boliden, στη Β. Σουηδία. Εκεί διενεργείται η μεγαλύτερη παραγωγή χαλκού στην Ευρώπη με μεγάλη παράλληλη παραγωγή χρυσού και αργύρου. Παράγονται ετήσια 240.000 τον. χρυσοφόρου συμπυκνώματος χαλκού-αργύρου.

Ιδιαίτερες κοιτασματολογικές συνθήκες γένεσης μικτών θειούχων και πορφυρητικών πολυμεταλλικών κοιτασμάτων έχει δώσει μεγάλης οικονομικής σημασίας κοιτάσματα χρυσού στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ρουμανία, Βουλγαρία, Ελλάδα, Τουρκία) όπως και στην Ισπανία, Πορτογαλία. Η πλέον αναπτυγμένη παραγωγή διενεργείται στην Τουρκία και κατά δεύτερον στην Ισπανία, Πορτογαλία.

Σε παγκόσμια κατάταξη ετήσιας παραγωγή χρυσού πρώτη χώρα έρχεται η Κίνα, 2η η Αυστραλία, 3η η ΗΠΑ, 4η η Ρωσία, 5η η Ν. Αφρική, 6η το Περού και 7η ο Καναδάς. Όλες οι υπόλοιπες χώρες παράγουν περί τους 950 τον. χρυσού (στοιχεία 2011) ετήσια με ιδιαίτερη συμμετοχή του Μεξικού, της Νέας Γουινέας και της Βραζιλίας.

protagon.gr