Πολύγυρος Χαλκιδικής

Ο Πολύγυρος βρίσκεται στο γεωγραφικό κέντρο του Νομού Χαλκιδικής. Είναι χτισμένος σε μια όμορφη κοιλάδα, στις νότιες υπώρειες του Χολομώντα, σε μέσο υψόμετρο 550 μ.
 Στα βόρεια του Πολυγύρου απλώνονται ωραιότατες πλαγιές κατάφυτες από βαλανιδιές που συγκροτούν ένα θαυμάσιο δάσος. Οι πλαγιές καταλήγουν σε

όμορφες κορυφές, από τις οποίες η ψηλότερη και ωραιότερη είναι ο Τσουκαλάς, με υψόμετρο 890 μ. Πάνω από τον Πολύγυρο δεσπόζει ένας εντυπωσιακός κωνικός λόφος,  περίφημος Αη-Λιάς, με το ομώνυμο ξωκλήσι στην κορυφή του.
 Στα νότια του Πολυγύρου χαμηλοί λόφοι, χαράδρες και ρέματα οδηγούν σε εύφορες πλαγιές, στις οποίες απλώνεται ο τεράστιος ελαιώνας του Πολυγύρου (με πάνω από 350.000 ελαιόδεντρα) και στα παράλια απλώνονται οι παραλιακοί οικισμοί Καλύβες και Γερακινή.

Όνομα
Πολλές εκδοχές υπάρχουν σχετικά με την προέλευση του ονόματος Πολύγυρος ή σωστότερα Πολύγερος. Υποστηρίχτηκε ότι προέρχεται από τις πολλές ‘’κλιτύες’’ των αλλεπάλληλων λόφων, από το Πολύ-γερός λόγω του υγιεινού κλίματος, από το όνομα Πολύαρος (πιθανός μεγαλοκτηματίας) που βρέθηκε σε εγχάρακτη επιγραφή ή τέλος, από το πολύ-ιερός τόπος, λόγω του μεγάλου Ιερού που αναπτύχθηκε στην περιοχή μετά την καταστροφή της Απολλωνίας στη Χαλκιδική. Η τελευταία αυτή εκδοχή θεωρείται και η πλέον σωστή.

Ιστορία
Αναφορά στον Πολύγυρο γίνεται από τα Βυζαντινά χρόνια (χρυσόβουλα στο Άγιο Όρος). Πολλοί ιστορικοί ταυτίζουν το χώρο που βρίσκεται ο σημερινός Πολύγυρος με τη θέση ‘’Περικλέους πόλεως Απολλωνίας της Χαλκιδικής’’, ενώ άλλοι τοποθετούν την Απολλωνία σε διάφορα άλλα σημεία κοντά πάντως στον σημερινό Πολύγυρο.
 Επί τουρκοκρατίας ο Πολύγυρος ήταν έδρα του Καζά της Κασσάνδρας (όπως ονομάζονταν η Χαλκιδική, ως υποδιοίκηση του Βιλαετίου Θεσσαλονίκης) με επικεφαλής καϊμακάμη. Η έδρα του Πρωτοδικείου (Χοκούκ Νταϊρέ), της Διεύθυνσης Χωροφυλακής (Τσιανταρμερί), του Εφόρου, του Ταμία κλπ.
 Ο αμιγής πληθυσμός του Πολυγύρου (όπως άλλωστε όλης της Χαλκιδικής) και η δραστήρια αυτοδιοίκησή του έδωσε στον Πολύγυρο τη δυνατότητα να αναπτυχθεί, να κτίσει σχολεία, από τα οποία περίφημο είναι το σημερινό Δημαρχείο.
Το σημαντικότερο ιστορικό γεγονός, που έχει άμεση σχέση με τον Πολύγυρο, είναι η έναρξη της Επανάστασης της Χαλκιδικής, στις 17 Μαΐου 1821. Μετά τη δολοφονία από τους Τούρκους, του Έλληνα βοεβόδα του Πολυγύρου Κύρκου Παπαγεωργάκη, οι Πολυγυρινοί πήραν τα όπλα, χτύπησαν και εξόντωσαν την τουρκική φρουρά και στη συνέχεια στράφηκαν εναντίον του επερχόμενου κατά του Πολυγύρου τουρκικού στρατού, τον οποίο νίκησαν και έτρεψαν σε φυγή. Έτσι άρχισε η Επανάσταση της Χαλκιδικής και ο Εμμανουήλ Παπάς, από το Άγιο Όρος όπου βρισκόταν, υποχρεώθηκε να ξεκινήσει τον αγώνα.
 Η Επανάσταση της Χαλκιδικής πέρασε από πολλές φάσεις, κράτησε 6 μήνες και πνίγηκε τελικά στο αίμα, όταν ο Αβδούλ Αβούδ κατάφερε να κάμψει την αντίσταση των επαναστατών στο στενό της Ποτίδαιας και στη συνέχεια να αφανίσει δεκάδες χωριά της Χαλκιδικής. Ο ίδιος ο Πολύγυρος είχε καεί ολοσχερώς.
 Αλλά και τον Απρίλιο του 1854, στην Επανάσταση που ξεσπά, με πρωτοβουλία του Τσάμη Καρατάσιου, ο Πολύγυρος ξεσηκώνεται και ενισχύει σημαντικά τον αγώνα. Ο Πολύγυρος και η Χαλκιδική ελευθερώνονται προσωρινά αλλά τελικά οι Τούρκοι υπερισχύουν, ο Καρατάσιος φεύγει πάλι στη νότια Ελλάδα και οι Τούρκοι επιστρέφουν στον Πολύγυρο και κατασφάζουν 27 προκρίτους στο σημείο που είναι σήμερα το Ηρώο της πόλης.
 Γενικά ο Πολύγυρος και ολόκληρη η Χαλκιδική, με πληθυσμό καθαρά ελληνικό, ήταν πάντα πρωτοπόροι στους εθνικούς αγώνες.

Αξιοθέατα
 Στον Πολύγυρο υπάρχει Αρχαιολογικό Μουσείο, αν και τα περισσότερα ευρήματα των ανασκαφών της Χαλκιδικής βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη. Επίσης υπάρχει Λαογραφικό Μουσείο και στεγάζεται στην οικία Καραγκάνη. Έχει πολλά πάρκα και γραφικές πλατείες. Σήμα κατατεθέν του Πολυγύρου οι ονομαστές Έξι Βρύσες. Υπάρχουν πολλά παλιά κτίσματα, διάσπαρτα σε όλη την έκταση του Πολύγυρου αν και χάνονται ανάμεσα στα πολυώροφα μοντέρνα κτίρια. Ο ιστορικός ιστός της πόλης αναδεικνύεται μέρα με τη μέρα και σε μικρό χρονικό διάστημα πιστεύεται ότι θα είναι ένας από τους κυριότερους πόλους έλξης της πρωτεύουσας, σε συνδυασμό με την πεζοδρόμηση του κεντρικού δρόμου της πόλης.
 Θαυμάσιο μέρος, ένα χιλιόμετρο από την πόλη είναι το περίφημο εξωκλήσι της Παναγίας. Πανέμορφος είναι ο κωνικός λόφος του Προφήτη Ηλία, με το ομώνυμο ξωκλήσι στην κορυφή του και θαυμάσια περιοχή με πανοραμική θέα ο Τσουκαλάς. Αξιοσημείωτα εξωκλήσια του Πολυγύρου είναι ο Άγιος Νικόλαος ο Ορφανός, ο Άγιος Χριστόφορος, ο Άγιος Βλάσης, ο Άγιος Ελευθέριος, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Αθανάσιος, οι Άγιοι Ανάργυροι και πολλά άλλα.

http://www.halkidiki.gov.gr