ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΟΡΥΞΗΣ

Οι νεώτερες μέθοδοι εξόρυξης περιελάμβαναν τη χρήση εκρηκτικών. Έκαναν κάποιες τρύπες μέσω διάτρησης (με την παρουσία νερού) και στη συνεχεία τις γέμιζαν τις τρύπες με

εκρηκτικά. Περίπου 18 με 20 τρύπες σε ένα μέτωπο, καθώς τότε δεν υπήρχε σύστημα ηλεκτρικής ανάφλεξης, αλλά τα άναβαν με μίτσα, δηλαδή με φιτίλι. Έπειτα τα πυροδοτούσαν με τσιγάρο. Ο δυναμιτιστής έπρεπε οπωσδήποτε να καπνίζει! Το αναμμένο τσιγάρο αποτελούσε το πιο αξιόπιστο μέσω πυροδότησης!

Ήταν πάντα δύο. Άναβαν το στριφτό συνήθως τσιγάρο τους και έκαιγαν ταυτόχρονα όλα τα φιτίλια.

Αμέσως μετά την έκρηξη πήγαιναν οι μεταλλωρύχοι με τσάπα και καλάθι και φόρτωναν το μετάλλευμα στα βαγονέτα. Αν ληφθεί υπόψη ότι το καλάθι χωρούσε 10 με 12 λίτρα νερό και το ειδικό βάρος του μεταλλεύματος ζύγιζε σχεδόν το επταπλάσιο του νερού, ένα καλάθι γεμάτο μόνο έως τη μέση ζύγιζε 35 με 40 κιλά. Σε αυτά πρέπει να συνυπολογιστούν η ζεστή και η αφόρητη υγρασία…

Ο αερισμός ήταν το επόμενο μεγάλο πρόβλημα. Στις στοές που είναι τυφλές καμιά φορά η περιεκτικότητα σε οξυγόνο πέφτει κάτω από το όριο διατήρησης της ζωής και υπήρχαν περιπτώσεις ανθρώπων που χάθηκαν από ασφυξία.

Το 1990 πέθανε κάποιος έτσι. Στο μεταλλείο είναι νόμος άπαντες να κυκλοφορούν τουλάχιστον ανά δύο. Οι λιποθυμίες ήταν συχνές, αλλά τις προλάβαιναν. Ο άνθρωπος αυτός ήταν μόνος του και, όταν τον βρήκαν, ήταν πια αργά.

Ένα άλλο πρόβλημα ήταν οι κίνδυνοι που προέρχονταν από την εφαρμογή της μεθόδου της κατακρήμνισης της οροφής, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία κενών μετά την απόληψη του κοιτάσματος. Όσο προχωρούσε η εξόρυξη όλο και αυξάνονταν οι τρύπες μέσα στο έδαφος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, με την πάροδο του χρόνο και την αύξηση των κενών, να παρατηρηθούν ρήγματα και καθιζήσεις στην επιφάνεια. Μάλιστα, κάποια σπίτια είχαν υποστεί σημαντικές ζημιές στη Στρατονίκη. Αυτός είναι και ο λόγος, μαζί με την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, που είχε οδηγήσει στο παρελθόν σε διχασμό την τοπική κοινωνία σχετικά με τη λειτουργία του μεταλλείου. Σήμερα όμως εφαρμόζεται η μέθοδος των εναλλασσόμενων κοπών και λιθογομώσεων, κατά την οποία μόλις εξαντληθεί σε μια στοά το μετάλλευμα αυτή ξαναγεμίζεται. Το υλικό με το οποίο γεμίζεται αποτελείται από ένα μείγμα του άχρηστου παραγόμενου υλικού μετά τον εμπλουτισμό του (τέλμα) και τσιμέντο. Έτσι, διατηρείται στο ακέραιο η εδαφική πληρότητα, καθώς μεγάλο μέρος των στείρων υλικών (τέλματα) του ορυχείου επιστρέφουν στις παλιές στοές, χωρίς να αλλοιώνουν με τη ρίψη τους τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο.

Το εργοστάσιο εμπλουτισμού ή «πλυντήριο» όπως το αποκαλούν είναι η διαδικασία κατά την οποία διαχωρίζεται το χρήσιμο από το άχρηστο υλικό. Το μετάλλευμα όπως βγαίνει από τη γη είναι σε μικρή περιεκτικότητα, που δεν είναι εμπορεύσιμη, από 5% έως 9% για το μόλυβδο και 7% έως 10% για τον ψευδάργυρο. Έπειτα από θραύση-λειοτρίβηση και προσθήκη αντιδραστηρίων (ισχυρών χημικών), υφίσταται διαφορική επίπλευση και διαχωρίζονται από το μετάλλευμα, ως συμπυκνώματα, τα ωφέλιμα μεταλλικά ορυκτά του γαληνίτη και του σφαλερίτη. Γαληνίτης είναι ο θειούχος μόλυβδος και σφαλερίτης είναι ο θειούχος ψευδάργυρος.

Τα παραγόμενα συμπυκνώματα (μετάλλευμα), ύστερα από πύκνωση και διήθηση, αποτίθενται σε μια ειδικά διαμορφωμένη, στεγασμένη πλατεία στις εγκαταστάσεις της σκάλας φόρτωσης. Από εκεί φορτώνονται σε πλοία και εξάγονται σε μεταλλουργίες του εξωτερικού, αφού η Ελλάδα δεν διαθέτει ανάλογα εργοστάσια παραγωγής μετάλλων.

Όσον αφορά τα στείρα υλικά (τέλματα) που προκύπτουν, το σύστημα διαχείρισης περιλαμβάνει τον αρχικό διαχωρισμό του αδρομερούς κλάσματος όπου αυτό χρησιμοποιείται στα μεταλλεία ως υλικό λιθογόμωσης, έπειτα από την ανάμειξή του με τσιμέντο και νερό.

Για το υπόλοιπο λεπτομερές τέλμα, που απομένει, μετά την επεξεργασία του στη φιλτρόπρεσα και υπό μορφή αφυγρασμένου στερεού, μεταφέρεται στο χώρο απόθεσης στερεών καταλοίπων. Έως το 1978 το στείρο υλικό έπεφτε στη θάλασσα. Οι χιλιάδες τόνοι υλικού που κατέληξαν στη θάλασσα δημιούργησαν αυτή την τεραστία παραλία μπροστά από το Στρατώνι. Επεκτάθηκε η ακτογραμμή σχεδόν 10 με 20 μέτρα. Τότε είχε προκαλέσει σημαντική επιβάρυνση, αλλά σήμερα έχει απομείνει μόνο μια μεγάλη πλαζ.

Η δουλειά του μεταλλωρύχου έχει πλέον βελτιωθεί. Στις καινούργιες στοές μπορείς πλέον να μετακινείσαι ακόμα και με το αυτοκίνητό σου! Εξειδικευμένα οχήματα έχουν αναλάβει τη φόρτωση του μεταλλεύματος και της διάνοιξης των οπών για την τοποθέτηση εκρηκτικών. Ισχυρότατοι ανεμιστήρες γεμίζουν με αέρα το εσωτερικό των στοών. Τα εκρηκτικά πυροδοτούνται πλέον ηλεκτρικά και έτσι δεν απαιτείται από τους δυναμιτιστές να… καπνίζουν! Παρ’ όλα αυτά, η δουλειά των μεταλλωρύχων εξακολουθεί να είναι αρκετά σκληρή. Όσο και αν προχωρήσει η τεχνολογία, η μυρωδιά του αέρα, το απόλυτο σκοτάδι, αυτή η ανησυχητική ησυχία, η ζεστή, η υγρασία και τέλος η τέχνη και η αντίληψη για το αν όλα πάνε καλά, δεν πρόκειται να αλλάξουν ποτέ.