H Ομιλία του κ. Βαλιάνου για τη Συνταγματική Αναθεώρηση στην παρουσίαση βιβλίου του Θ. Καράογλου

Συνταγματική αναθεώρηση και πολιτικό περιβάλλον

H συζήτηση για τη Συνταγματική αναθεώρηση τείνει και πάλι να ατονήσει. Με ευθύνη των

πολιτικών δυνάμεων κάτι τέτοιο δεν πρέπει να συμβεί .

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου με τίτλο «ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ στο Σύνταγμα και τους Νόμους» του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Β΄ Περιφέρειας Θεσσαλονίκης και πρώην Υπουργού ΥΜΑΘ κ. Θεόδωρου Καράογλου και την τιμητική του πρόσκληση να προλογίσω το βιβλίο του σε εκδήλωση που έλαβε χώρα στο Δήμο Θέρμης το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου 2016, έκανα μερικές σκέψεις γύρω από το θέμα , αποσπάσματα των οποίων σας παραθέτω:

«Το βιβλίο του Θόδωρου έρχεται σε μια στιγμή που η συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση έχει ανοίξει για τα καλά και από πολλές πλευρές.

Από άλλους με ουσιαστική διάθεση προσφοράς και παρέμβασης και από άλλους , απλά, με επικοινωνιακούς όρους. 

Είναι προφανές ότι το πόνημα του Θόδωρου που θα πάρετε στα χέρια σας συγκαταλέγεται στην πρώτη κατηγορία.

Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά καθώς για όσους γνωρίζουν καλά τον πολιτικό άνδρα είναι βέβαιο ότι έχουν διαπιστώσει πως πρόκειται (πρώτα) για πολίτη , και μετά για πολιτικό, βαθιά πεπεισμένο να υπηρετεί τους θεσμούς και το φαινόμενο της οργανωμένης πολιτείας αλλά και ταγμένο να συμβάλει στην βελτίωση των καταστατικών δομών που εκσυγχρονίζουν και καθιστούν λειτουργικό το φαινόμενο που λέγεται «κράτος» και «κρατική κυριαρχία».

Αυτή είναι και η βαθιά προσφορά του βιβλίου.

Αναλύει με ψυχραιμία τις προτεραιότητες του Συγγραφέα για το ζήτημα της συνταγματικής αναθεώρησης και τις τοποθετεί ως αφορμή συζήτησης στον πυρήνα του προβληματισμού που έχει ανοίξει στο δημόσιο διάλογο.

Φυσικά οι ιδέες του συγγραφέα και τα πολιτικά προτάγματα ,που επιθυμεί να διεισδύσουν μέσα από αυτές, δεν είναι αποϊδεολογικοποιημένα ούτε άσχετα με τη φιλελεύθερη ματιά με την οποία ο ίδιος ατενίζει τις εξελίξεις στον τόπο  του.

 Και φυσικά, μπορεί το Σύνταγμα μιας Χώρας να είναι το βασικό νομικό της κείμενο, δεν παύει πρωτίστως όμως να αποτελεί  ένα κατεξοχήν πολιτικό κείμενο που ενσωματώνει τις αρχές , τις αξίες , τις ιδέες και τις πολιτικές επιλογές εκείνου που το κατάρτισε και το ενέκρινε , στο πλαίσιο πάντα της αντιπροσωπευτικής μας  δημοκρατίας.

 Επομένως, ορθώς επιχειρείται στο σύγγραμμα η προσέγγιση του ζητήματος της Συνταγματικής αναθεώρησης , όχι απλά ως μια νομική εργασία τεχνικής φύσεως (που ούτως ή άλλως είναι απαραίτητη), αλλά ως ένα κείμενο χρωματισμένο και εμφορούμενο από τις αρχές του φιλελευθερισμού και της ανοικτής κοινωνίας.

Και έχω την αίσθηση ότι κανείς δεν διαφωνεί ότι οι αρχές του φιλελευθερισμού (ριζοσπαστικού , κοινωνικού είτε οποιασδήποτε άλλης version  που θα επιλέξετε εσείς ) και οι οποίες τοποθετούν τον άνθρωπο-πολίτη ως αξία ατομική στον πυρήνα τους , θα πρέπει να είναι και αυτές που θα αποτελούν και θεμέλιους λίθους μιας επόμενης συνταγματικής αναθεώρησης.

 Ότιδηποτε άλλο αποτυγχάνει καθημερινά.

Γι αυτό εξάλλου η εργασία για μια συνταγματική αναθέωρηση είναι μια πολύπλοκη και επίπονη εργασία . Γιατί πρέπει να συγκεράσει τα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα , που διαρκώς εξελίσσονται , με την αποτύπωση των παρουσών αναγκών και ταυτόχρονα την πρόβλεψη και την προβολή αυτής της ιστορικής στιγμής στο μέλλον.

 Καθίσταται δε επιπλέον δύσκολη αυτή η εργασία καθώς ο πολιτικός αλλά και ο πραγματικός χρόνος έχουν συμπυκνωθεί δραματικά και μπορεί κανείς σε σύντομο χρονικό διάστημα να διαπιστώσει ραγδαίες αλλαγές που λίγα χρόνια πριν δεν μπορούσε να διανοηθεί.

 Όμως , αντίθετα με αυτό, ο Συνταγματικά προβλεπόμενος χρόνος αναθέωρησης του βασικού νόμου δεν είναι ευέλικτος ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορεί αυτός να προσαρμόζεται.

 Ως εκ τουτου απαιτείται οξύνοια , βαθιά γνώση της πραγματικότητας , υψηλή κοινωνική αντίληψη και βαθιά μελέτη των ατομικών δικαιωμάτων αλλά και του πολιτικού και πολιτειακού μας συστήματος   , ώστε κανείς να μπορεί να αποφανθεί και να προτείνει αλλαγές χρήσιμες και ανθεκτικές στο χρόνο.

Αν κανείς αγωνιά για τα ανωτέρω τότε σίγουρα δεν μπορεί να προσεγγίσει το ζήτημα με όρους  λαϊκισμού.

 Ο λαϊκισμός εν προκειμένω θα μπορούσε να έχει το σχήμα «όλοι γνωρίζουν , όλοι μπορούν να έχουν άποψη επί παντός του επιστητού » .

Επομένως ας κάνουμε και ένα δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση και να ρωτήσουμε το λαό, με ένα πιθανό ερώτημα να είναι: «Θέλετε περισσότερη ελευθερία ή λιγότερη ελευθερία;»

Δυστυχώς τέτοιες απόψεις διατυπώνονται από πρόσωπα που σήμερα διοικούν αυτόν τον τόπο, κάνοντας σε όλους εμάς σαφές ότι οι κρατούντες αφενός αγνοούν τις βασικές αρχές του πολιτεύματος μας  και αφετέρου προσεγγίζουν κορυφαία πολιτειακά ζητήματα με όρους «λαικής δημοκρατίας», επιχειρώντας να καλύψουν την πτώση της δημοτικότητας τους και τη δική τους έλλειψη κοινωνικής νομιμοποίησης

Γι αυτό είναι σημαντικό (πέραν της συναινετικής πλειοψηφίας που απαιτεί το ίδιο το Σύνταγμα) ποιος θα είναι αυτός που θα μας οδηγήσει σε μία από τις κρισιμότερες αναθεωρήσεις αν και όποτε αυτές γίνουν. Από τη μία σκέφτομαι ότι η ευκαιρία δεν πρέπει να χαθεί για άλλη μια φορά , ώστε η παρούσα Βουλή να χρήσει αναθεωρητική την επόμενη Εθνική Αντιπροσωπεία.

Και από την άλλη προβληματίζεται κανείς με ποιο πολιτικό διαμέτρημα και κοινωνικό εκτόπισμα η παρούσα κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα προτείνει ποιες θα είναι οι αναθεωρητέες διατάξεις, ώστε να εγκριθούν από την επόμενη Βουλή.

Δίνω ένα σύντομο παράδειγμα: Η παράταξη της αξιωματικής αντιπολίτευσης προτείνει την αλλαγή του άρθ. 16 ώστε να δοθεί η δυνατότητα ίδρυσης και ιδιωτικών πανεπιστημίων (το οποίο αποτελεί πρόταση και του συγγραφέα) . Αυτό θα βοηθήσει την ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας , θα κάνει ανταγωνιστικά και τα δημόσια πανεπιστήμια , θα συγκρατήσει φυγή συναλλάγματος προς χώρες που λειτουργούν τέτοια ιδρύματα και θα προσελκύσει φοιτητές από όλο τον κόσμο με την αντίστοιχη ροή συναλλάγματος (προς τα μέσα αυτή τη φορά) .

Ποιο το κακό της πρότασης αυτής όταν κανείς εξασφαλίσει ότι δεν θα υποβαθμιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια και θα υπάρχει κρατική επίβλεψη των ιδιωτικών ιδρυμάτων; Χιλιάδες φοιτητές μας θα σπουδάσουν στον τόπο τους και χιλιάδες ξένοι φοιτητές θα προτιμήσουν την Ελλάδα για την πανεπιστημιακή τους κατάρτιση.

 Η παρούσα πλειοψηφία αρνείται να εντάξει στις αναθεωρητέες διατάξεις αυτό το ζήτημα. Και όλοι εμείς , καμαρώνοντας τον κρατισμό της  ιδεοληπτικής αριστεράς, θα συνεχίσουμε να αποχαιρετάμε στα αεροδρόμια φίλους και συγγενείς που ταξιδεύουν για άλλους προορισμούς προκειμένου να σπουδάσουν στην τριτοβάθμια εκπάιδευση.

 Υπό αυτή δε την έννοια επανέρχεται το ζήτημα ποιος θα προτείνει την έκταση των  συνταγματικών αλλαγών.

Υπό την ίδια δε έννοια βρίσκω απόλυτα σωστή την τεχνική πρόταση της Νέας Δημοκρατίας  να κριθούν, από την παρούσα Βουλή,  όλες οι διατάξεις του Συντάγματος αναθεωρητέες  , ώστε η επόμενη , στο πλαίσιο της απαιτούμενης ειδικής  πλειοψηφίας, να έχει άπλετο χώρο να κινηθεί σε όλα τα επίπεδα.

Αυτή η τοποθέτηση δημιουργεί μια ακόμη σοβαρή δυνατότητα αλλά και ευθύνη στους πολίτες. Να επιλέξουν την επόμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία με βάση και τις προτάσεις της για τη Συνταγματική αναθεώρηση και έτσι να επιτευχθεί η πολυπόθητη ,και για την Αριστερά , λαϊκή έκφραση και ετυμηγορία , αν φυσικά την επιθυμεί ειλικρινά. 

Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα απαντηθεί και το ερώτημα προς ποια κατεύθυνση θα επιχειρηθεί η συνταγματική αναθεώρηση : Προς  την κατεύθυνση θεσμοποίησης του λαϊκισμού (βλ. κατάχρηση του θεσμού του δημοψηφίσματος που πρότεινε ο Πρωθυπουργός) , ή προς την κατεύθυνση που θα διευκολύνει την λειτουργία του κράτους, της κοινωνίας και της οικονομίας στο σημερινό πραγματικό κόσμο;

Οι εποχές αλλάζουν και προσωρινά επί τα χείρω για την Πατρίδα μας. Οφείλουμε να εξοπλίσουμε την λειτουργία του κρατικού φαινομένου σε αυτό το τόπο με έναν καταστατικό χάρτη που θα ισχυροποιεί τους θεσμούς, και κατά προτεραιότητα θα στοχεύει στην πολυπόθητη ανάπτυξη.

Το σχήμα δεν είναι θεωρητικό ούτε ευχετικό.

Από τα άρθρα του Συντάγματος διέρχονται όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για την οικονομική μας ανασυγκρότηση. Σε τι είδους οργανωμένο κράτος θα επέλεγε κανείς να επενδύσει και να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία και τελικά εθνικό προϊόν. Σε αυτό το ερώτημα οφείλει να απαντήσει το νέο Σύνταγμα με :

1.      Σταθεροποίηση του  πολιτικού περιβάλλοντος ,με αποτροπή άσκοπων εκλογικών αναμετρήσεων δια ασήμαντον αφορμή και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών μέσα από γενναίες επιλογές ,με τις οποίες πρωτίστως οφείλει να αναμετρηθεί το παρόν πολιτικό σύστημα (μείωση αριθμού βουλευτών , βουλευτική ασυλία , νόμος περί ευθύνης υπουργών κλπ).

2.      Σταθεροποίηση φορολογικού συστήματος

3.      Ανασυγκρότηση του Θεσμού της Δικαιοσύνης με γενναίες επιλογές που θα επιταχύνουν την διεκπεραίωση υποθέσεων και εισαγωγή εξωδικαστικών θεσμών διαιτησίας και διαμεσολάβησης και εν γένει εναλλακτικών μορφών επίλυσης διαφορών (κυρίως εμπορικών και επενδυτικών).

4.      Δημιουργία Συνταγματικού Δικαστηρίου που θα επιλύει οριστικά τα συνταγματικά θέματα των νόμων ώστε αυτά να μην σέρνονται για πάντα και διαχέονται ακόμα και στο τελευταίο Ειρηνοδικείο της επικράτειας. Το εφαρμόζουν 100 χώρες παγκοσμίως με επιτυχία, ανταλλάσοντας μάλιστα τεχνογνωσία για την βελτιστοποίηση του θεσμού. 

5.      Επανεξέταση και εκσυγχρονισμός σε ορισμένες περιπτώσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας  ώστε να μην αποτελεί άσκοπη τροχοπέδη στην προσέλκυση και αδειοδοτηση επενδυτικών ευκαιριών

6.      Δυνατότητα παροχής κρατικών αγαθών (όπως η εκπαίδευση) και από ιδιώτες με κρατικό έλεγχο

7.      Απελευθέρωση της οικονομικής ζωής του τόπου με κατάργηση των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων που συντηρεί την κομματική και κρατική μούχλα. Εκεί έξω υπάρχουν ζωντανές παραγωγικές δυνάμεις που ασφυκτιούν. Ή θα τους δώσουμε χώρο να δημιουργήσουν και να μας σηκώσουν ψηλά ή θα τις αποτελειώσουμε.

8.      Εκσυγχρονισμό της σχέσης του κρατικού –δημοσίου υπαλλήλου με το ίδιο το κράτος. Οφείλει ο βασικός νόμος του κράτους να δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε ο πολίτης να λαμβάνει τις καλύτερες δυνατές και ταχύτερες υπηρεσίες. Θα πρέπει το κράτος να συντονίσει την ταχύτητα του με αυτή του ιδιωτικού τομέα

Οφείλουμε να είμαστε σε εγρήγορση . Να ενημερωθούμε. Να τοποθετηθούμε πολιτικά.

Ο χρόνος για την αναθεώρηση του Συντάγματος έχει φτάσει.

Όμως η συγκυρία στα πολιτικά πράγματα της χώρας είναι προβληματική για μια ψύχραιμη , γενναία και φιλελεύθερη αναθεώρηση του καταστατικού μας χάρτη. Η καταφυγή στο λαϊκισμό , η αντισυστημική ψήφος , η αγανάκτηση και η αντίδραση σε κάθε τι πολιτικό είναι άσχημο φόντο για σπουδαίες πολιτικές και πολιτειακές επιλογές.

Οι θεσμικοί φραγμοί υποχωρούν και όλα υποτάσσονται στις ανάγκες ενός πολιτικού αντιπερισπασμού. Στην παρούσα συγκυρία θυσιάζονται θεμελιώδεις εγγυήσεις του  Συντάγματος της χώρας προκειμένου να συγκαλύφθεί η κρίση  νομιμοποίησης της κυβέρνησης  που πηγάζει από τις συνεχείς διαψεύσεις, τις κραυγαλέες ανακολουθίες και την προφανή πλέον αναποτελεσματικότητα της πολιτικής της.
Ας ευχηθούμε ότι στο κορυφαίο αυτό πολιτικό και πολιτειακό ζήτημα που θα κρίνει κατά πολύ το μέλλον της πατρίδας όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα αντικρίσουν την συνταγματική αναθεώρηση ως μια μεγάλη ευκαιρία ανασυγκρότησης της Χώρας».

  Στέλιος Βαλιάνος

Δικηγόρος

Αντιπρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας